Anlaşmalı Boşanma Davaları

Av.Aslı Han

ANLAŞMALI BOŞANMA DAVALARININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE ŞARTLARI

SORU-1: Anlaşmalı boşanma davası nedir?

CEVAP-1: Anlaşmalı boşanma davası, evlilik birliğini sona erdirmek için eşler arasında sıkça tercih edilen, eşlerden biri tarafından açılan davayı diğer eşin kabul etmesi veya eşlerin birlikte başvurusu ile ikame olunan Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş bir dava şeklidir.

SORU-2: Anlaşmalı boşanma davalarının çekişmeli boşanma davalarından farkı nedir?

CEVAP-2: Anlaşmalı boşanma gerek hız gerekse maliyet açısından çekişmeli boşanma davalarına nazaran daha tercih edilebilir bir dava türüdür. Zira, taraflar boşanmanın asli ve fer’i tüm sonuçları üzerinde mutabık kalmakla birlikte, çekişmeli olabilecek ve 1-2 sene sürebilecek bir yargılamanın önüne geçmektedir.  Diğer taraftan, anlaşmalı boşanma davasında taraf avukatları çekişmeli boşanma davasına nazaran daha az vakit ve mesai ayıracağından, bu durumun olumlu maddi sonuçları da şüphesiz ki görülecektir.

SORU-3: Anlaşmalı boşanma davasının şartları nelerdir?

CEVAP-3: Boşanma davasının anlaşmalı bir dava gibi nitelendirilebilmesi ve bu şekilde açılabilmesi için bazı şartlar bulunmaktadır. Bunlar;

• Evliliğin en az 1 (bir) yıl sürmüş olması
• Eşlerin boşanmanın asli ve feri sonuçları üzerinden anlaşmış olması
• Duruşmaya eşlerin birlikte katılması

Gerçekten de, Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi  “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır” hükmünü getirmiştir.

SORU-4: Evlilik tarihinin üzerinden 1 yıl geçmemesi halinde taraflar anlaşmalı boşanabilirler mi?

CEVAP-4: Anlaşmalı dava şartlarından şekli olarak ilk aşamada değerlendirilecek olan husus resmi nikah tarihinden itibaren 1 yıllık sürenin geçmiş olup olmadığıdır. 1 yıllık sürenin geçmemiş olması halinde yasa taraflara boşanma davasını “anlaşmalı” olarak açmak hakkı vermemiştir. Bu halde taraflardan birinin çekişmeli boşanma davası açması halinde diğer tarafın da davayı kabul etmesi halinde tarafların anlaşmalı boşanmaya en yakın şekilde boşanmaları mümkün olacaktır.

SORU-5: Taraflar boşanmanın asli ve feri sonuçları hakkında anlaşamazlarsa ne olur?

CEVAP-5: Eşler boşanmanın sonuçları olan, öncelikle “boşanma” konusunda, sonrasında varsa çocukların velayeti, ödenecekse yoksulluk ve iştirak nafakası ve tutarları, talep olunmakta ise maddi-manevi tazminat ile varsa mal paylaşımı konularının tamamında anlaşmış olmalıdır. Adından da anlaşılacağı üzere “anlaşmalı” boşanmada, eşlerin tüm hususlarda anlaşmış olmaları ve bu hususları bir protokolde imza altına almaları gerekmektedir. Taraflar arasında önemsiz gibi görülebilecek ancak boşanmanın fer’i niteliğinde sonucu olan, nafaka miktarında mutabık kalmamaları halinde, dava çekişmeli boşanma davasına dönüşecek ve hakim delilleri toplamak suretiyle bir karar verecektir. Bu durum da daha önce sözü geçtiği üzere, yargılamanın ciddi şekilde uzamasına sebep olacaktır. O nedenle bizim taraflara tavsiyemiz zaten fiili olarak bitmiş bir evlilikte, tarafların maddi hususlarda ufak fedakarlıklar yaparak davayı çekişmeli bir hale dönüştürmemeleri olmaktadır.

SORU-6: Hakim kat’i suretle tarafların hazırladığı anlaşmalı boşanma protokolünü kabul etmek zorunda mıdır?

CEVAP-6: Anlaşmalı boşanma davasında hakim taraflarca hazırlanan boşanma protokolünü mutlak surette kabul etmek zorunda değildir. Hakim protokol şartlarının bir taraf aleyhine makul olmayacak şekilde dengesiz düzenlendiği görüşünde olursa protokole müdahale ederek ilgili hükmü değiştirebilir.

SORU-7: Eşlerin anlaşmalı boşanma davası duruşmasına katılmaları mecburi midir?

CEVAP-7: Eşlerin anlaşmalı boşanma davasında mutlaka duruşmaya katılarak, boşanma hususundaki isteklerini hakim önünde sözlü olarak beyan etmeleri gerekmektedir. Hakim ayrıca, dosyaya sunulan boşanma protokolünün de taraflarca kabul edilip edilmediği hususunu taraflara bir kez daha sormaktadır.

Anlaşmalı boşanma davasında tarafların avukatla temsil edilmeleri, onları duruşmaya çıkma zorunluluğundan kurtarmamaktadır. Zira, hakim mutlaka eşleri bizzat görmek ve dinlemek durumundadır.

SORU-8: Eşlerin anlaşmalı boşanma davasına birlikte katılmaları zorunlu mudur?

CEVAP-8: Eşlerin aynı duruşmada birlikte bulunmamaları halinde bazı durumlarda hakim bir sonraki celse gelmeyen tarafı davet ederek, izleyen celsede karar verebilmektedir. Bu durum yasa koyucunun iradesine uygun düşmese de, dosya yükünden kurtulabilmek için uygulamada gelişmiş bir durumdur. Ancak asıl olan eşlerin aynı duruşmada birlikte dinlenmesidir. Bu hususta örnek bir karara ilişkin olarak;

T.C Yargıtay 2.Hukuk Dairesi, 2010 / 18621 E.  2011 / 19302 K.  T. 22.11.2011 karar tarihli kararında;

“Taraflar hazır bulunup, bizzat anlaştıklarını açıklamaz veya hakim tarafların anlaşmalarını uygun bulmaz ise, taraflardan delilleri sorulup, toplanması sonucunda evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olup olmadığının takdiri gerekirken, davacı ve davalı asiller dinlenilmeksizin taraf vekillerinin beyanları ile boşanma hükmü kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.” şeklinde karar vermiştir.